Wie ik ben
Ik ben een das. Ik leef in het donker, onder de grond, in eeuwenoude burchten die generaties hebben gedragen. Ik beweeg traag, bedachtzaam, trouw aan mijn leefgebied. Ik ben een vaste bewoner. Waar mijn burcht is, ligt mijn geschiedenis.
Mijn rol in het ecosysteem
Ik houd populaties klein ongedierte in toom. Ik verspreid zaden, belucht de bodem, verbind landschapselementen. Mijn gangenstelsel is deel van de ondergrondse structuur van het bos. Ik ben geen soort op de voorgrond, maar belangrijk voor de balans in het bosleven.
Mijn waarde voor mens en klimaat
Voor wie mij ziet, ben ik verwondering. Een zeldzaam gezicht. Rust. Ritme. Verbondenheid met plaats. Ik ben geen bedreiging. Ik herinner eraan dat leven ook ’s nachts doorgaat, in stilte, in teruggetrokkenheid. Waar ik leef, ademt het landschap nog traag.
Wat mij bedreigt
Boven mijn burcht denderen straks militaire voertuigen. Licht snijdt de nacht open wanneer helikopters landen of drones oefenen. Mijn gangen kunnen instorten door trillingen van rupsbanden of grondverplaatsing. Defensie zegt dat natuur en militair gebruik kunnen samengaan. Maar ik ervaar vooral onrust, verdichting en verlies van leefruimte. Mijn voedselgebied raakt doorsneden door routes en oefenzones. En als mijn burcht verdwijnt, verdwijn ik in stilte mee.
Wat vergeten is
Ik ben beschermd, maar toch vaak over het hoofd gezien. Mijn aanwezigheid is stil. Mijn burcht wordt niet altijd opgemerkt. Maar mijn kwetsbaarheid is groot. Eén verkeerde ingreep – en ik verdwijn. Niet omdat ik niet belangrijk ben, maar omdat ik niet schreeuw.
Wat ik vraag
Bescherm mijn burchten met meer dan een stip op de kaart. Defensieplannen in het kader van het Ontwerp-NPRD moeten rekening houden met bewoners zoals ik – strikt beschermd en gevoelig voor verstoring. Voer voorafgaand aan graafwerk, grondverplaatsing of militaire oefening een zorgvuldige inventarisatie uit. Beperk trillingen, licht en nachtelijke activiteiten in zones waar ik woon. Laat rust bestaan – in ruimte én in tijd.
Mijn stem
Ik graaf geen oordeel, ik graaf een thuis. Mijn leven vraagt geen plaats op het podium, alleen bestaansruimte. Wie mijn gangen bewaart, bewaart de diepte van dit landschap. En erkent dat er leven is – ook als het niet gezien wordt.
Juridisch kader
De das is strikt beschermd onder artikel 3.5 van de Wet natuurbescherming. Hoewel de soort niet is opgenomen in de bijlagen van de Habitatrichtlijn, is de bescherming nationaal verankerd op basis van de Europese verplichting tot instandhouding van populaties van inheemse soorten (artikel 12, Habitatrichtlijn, juncto artikel 1 lid f). Volgens jurisprudentie van het Hof van Justitie (C-473/19 en C-474/19) moet een Passende Beoordeling alle relevante soorten omvatten, ook wanneer deze niet tot de zogeheten ‘kwalificerende’ soorten behoren, mits zij significant worden beïnvloed. De huidige planMER gaat niet specifiek in op de positie van de das bij MLT Deelen, terwijl hier wel leefgebied en vaste rust- en verblijfplaatsen aanwezig zijn. Een ondermaatse bescherming van functionele leefgebieden leidt tot strijdigheid met artikel 6 lid 3 Habitatrichtlijn en artikel 2.1 en 2.2 Wet natuurbescherming. De cumulatieve verstoring door trillingen, nachtelijk licht en verlies van voedselgebieden is bovendien onvoldoende gekwantificeerd. Daarmee ontbreekt de zorgvuldige ecologische onderbouwing die het arrest Holohan (C-461/17) vereist.
Bronnen
- Ministerie van LNV (2020). Soortenstandaard Das.
- Habitatrichtlijn – niet opgenomen, maar strikt beschermd onder Nederlandse wetgeving.
- Verdrag van Bern – Bijlage III.
- PlanMER Ontwerp-NPRD (2025), deel B.
- PAS gebiedsanalyse Veluwe (2017).
- Wageningen University & Alterra (2015). De ecologie van de das in Nederland.
