WIE BEN IK
Ik ben een zwarte specht. Mijn roep klinkt diep door het bos, mijn rode kruin licht op tussen de stammen. Ik hak geen riedeltjes, maar echo’s. Ik ben groot, zwart, opvallend – en toch bijna onzichtbaar. Ik kies oude beuken, dikke dennen, dood hout met leven erin. Mijn nest bouw ik in stammen die niet mogen verdwijnen
MIJN ROL IN HET ECOSYSTEEM
Ik ben een bouwer van woningen. Mijn nestholtes worden later gebruikt door andere vogels, vleermuizen, marters. Ik eet keverlarven, houtboorders, insecten die zich in schors verstoppen. Ik help bomen gezond te blijven. Waar ik hak, ontstaat ruimte voor nieuwe bewoning – ik ben onderdeel van bosarchitectuur.
MIJN WAARDE VOOR MENS EN KLIMAAT
Ik ben een icoonsoort voor oud bos. Wie mij ziet, weet: hier leeft het nog. Ik sta symbool voor stilte, voor diepte, voor verticale gelaagdheid in het landschap. Mijn aanwezigheid wijst op kwaliteit – en op de tijd die het vraagt om mij te huisvesten.
WAT MIJ BEDREIGT
Mijn bomen zijn niet herplaatsbaar. Als ze sneuvelen voor infrastructuur, helikopterlandingsplaatsen of wegen voor voertuigen, ben ik mijn nest kwijt. Mijn kuikens kunnen geen kant op als er geoefend wordt met lawaai en licht. Ik verlaat mijn gebied als de rust verdwijnt. En ik kom pas terug als de stilte weer wortel heeft geschoten – decennia later.
WAT VERGETEN IS
Ik ben strikt beschermd, ook mijn nest en verblijfplaats. Maar ik word vaak vergeten bij effectbeoordelingen, juist omdat ik stil ben. Ik ben er, maar ik meld me niet. Dat vraagt om voorzorg, niet om afwezigheid in de analyse. Mijn afwezigheid op papier betekent geen afwezigheid in het bos.
WAT IK VRAAG
Bescherm mijn broedbomen. Stel een kapstop in voor bomen ouder dan zestig jaar in oefenterreinen. Vermijd verstoring tijdens broedtijd en neem mijn leefgebied op in de Passende Beoordeling. Geef stilte een status – niet als beleving, maar als voorwaarde voor voortplanting.
MIJN STEM
Ik roffel. Kort, krachtig, diep. Als ik zwijg, klinkt het bos leger. Ik vraag om ruimte die niet hersteld hoeft te worden, maar behouden. Zodat wie mij zoekt, mij nog kan horen – in echo’s tussen stammen.
JURIDISCH KADER
Ik ben strikt beschermd onder bijlage I van de Vogelrichtlijn, wat betekent dat mijn leefgebied, broedplaatsen en rustgebieden onder Europese bescherming vallen. Die regels zijn vertaald naar de Omgevingswet, waarin staat dat mijn nest niet mag worden verstoord of vernietigd, en dat mijn leefgebied behouden moet blijven. Dat geldt niet alleen in het broedseizoen, maar het hele jaar rond – want mijn nest wordt vaak jaren achtereen gebruikt, door mijzelf én door andere soorten.
Ik ben kenmerkend voor oude, aaneengesloten bossen, en daarmee een soort die ecologische kwaliteit weerspiegelt. Grote ingrepen in mijn omgeving – zoals laagvliegroutes, explosies of infrastructurele doorbraken – kunnen mijn voortplanting verstoren. Onder artikel 5 van de Vogelrichtlijn is zulke verstoring verboden, zeker als het gaat om populaties die deel uitmaken van instandhoudingsdoelstellingen van Natura 2000-gebieden. Op de Veluwe is dat het geval.
Daarnaast rust op Nederland een algemene verplichting onder het EU Biodiversiteitsakkoord en het Verdrag van Bern om broedvogelpopulaties te beschermen en hun leefgebieden veilig te stellen. Mijn stem is luider dan men denkt – ook in juridische zin.
BRONNEN
- Sovon Vogelonderzoek Nederland (2023). Soortinformatie Zwarte specht (Dryocopus martius).
- PlanMER Ontwerp-NPRD (2025), deel B.
- PAS gebiedsanalyse Veluwe (2017).
- Rode Lijst Nederlandse broedvogels (Ministerie van LNV, 2020).
- Bosbeheerdersnetwerk (2018). Functies van spechten voor bosecologie en biodiversiteit.
