Wie ik ben
Ik ben een zandzegge. Mijn wortels houden zand vast dat anders wegwaait of wegspoelt. Ik ben geen opvallende verschijning, maar zonder mij valt de bodem uiteen. Mijn rol is onzichtbaar, tot ik er niet meer ben
Mijn rol in het ecosysteem
Ik ben een sleutelsoort in open zandige heide en stuifzandlandschappen. Mijn ondergrondse uitlopers stabiliseren bodems en creëren microklimaten waarin andere soorten kunnen kiemen en overleven. Mijn netwerk onder de grond is de fundering waarop biodiversiteit rust.
Mijn waarde voor mens en klimaat
Ik bescherm het landschap tegen erosie. Waar ik groei, blijft zand liggen. Mijn aanwezigheid markeert plekken waar natuurlijke processen intact zijn. Voor beheerders en ecologen ben ik een bondgenoot die geen onderhoud vraagt, maar bescherming verdient.
Wat mij bedreigt
Graafmachines, voertuigen en loopgraven doorkruisen mijn wortelnetwerk. Elke diepe verstoring van de bodem snijdt mijn verbindingen door. Waar mijn netwerk breekt, verdwijnen ook pionierssoorten, insecten en vogels die op kale, maar stabiele zandgrond leven.
Wat vergeten is
In het Ontwerp-NPRD en de Passende Beoordeling wordt mijn rol nauwelijks erkend. Toch ben ik essentieel voor meerdere beschermde habitattypen. Zonder mij kunnen H2330 (open duin), H2310 (droog heischraal) en H4030 (droge heide) niet bestaan of herstellen
Wat ik vraag
Voer een bodemgerichte effectbeoordeling uit. Sluit mijn groeiplaatsen uit van diepe bodemverstoring onder behoefte 44. Herstel zandige overgangen en veranker mijn rol in het instandhoudingsbeheer van Defensieterreinen.
Mijn stem
Ik praat niet. Ik bind. Wat ik samenhou, komt los als ik verdwijn. Laat mijn afwezigheid geen symbool worden van vergeten functies in het landschap, maar een herinnering aan hoe kwetsbaar de fundamenten van natuur zijn.
Juridisch kader
De zandzegge is een kenmerkende soort van meerdere habitattypen die vallen onder de Habitatrichtlijn (met name H2310, H2330 en H4030). Volgens artikel 6 van de Habitatrichtlijn moet schade aan deze habitats worden voorkomen. Het C-461/17 (Holohan) arrest van het Hof van Justitie van de EU stelt dat alle ecologisch kenmerkende soorten en relaties bij effectbeoordeling moeten worden meegenomen, ook als ze niet expliciet als doelsoort zijn opgenomen. De zandzegge is als fundamentele soort van bodemstabiliteit juridisch relevant als dragende soort voor instandhoudingsdoelen en herstelbeheer. Vernieling door behoefte 44 kan leiden tot indirecte, maar significante schade aan Natura 2000-doelen.
Bronnen
- Habitatrichtlijn 92/43/EEG, Bijlage I (H2310, H2330, H4030)
- Hof van Justitie EU: C-461/17 (Holohan)
- VWEU, artikel 191 (voorzorgsbeginsel)
- EU-Handvest van de Grondrechten, artikel 37
- Hiemstra, J. et al. (2009). ‘Zandgronden en herstelstrategieën in heidegebieden’. Stichting Bargerveen
- FLORON Verspreidingsatlas – Carex arenaria (zandzegge)
