wie ben ik
Ik ben een adder. Stil, zonzoekend, traag. Ik leef waar zand warm wordt, waar de hei ruikt naar zomer. Ik laat mij zelden zien, en alleen als ik de rust voel om te verschijnen.Ik heb veilige schuilplaatsen nodig, het hele jaar door. Ik ben geen roofdier dat indruk maakt, geen icoon. Maar ik hoor hier. Ik ben oud als het landschap, verbonden met de bodem, onmisbaar in het ritme van leven dat groter is dan ik.
mijn rol in het ecosysteem
Ik jaag op muizen, jonge vogels, hagedissen. En ik bén voedsel voor roofvogels en grotere zoogdieren. Ik houd populaties in evenwicht. Ik vul een niche die niet opvalt, maar wel nodig is. Ik beweeg tussen open plekken, struweel en bosranden – daar waar de leefgebieden van verschillende soorten elkaar raken en hun populaties zich kruisen. Mijn aanwezigheid zegt: dit systeem klopt nog.
mijn waarde voor mens en klimaat
Soms schrik ik mensen af. Maar ik ben niet op zoek naar conflict. Mijn beet is mijn laatste redmiddel, niet mijn natuur. Ik ben herinnering aan wildernis, aan niet-menselijke orde. Ik leef zonder bezit, zonder pad, zonder haast. Voor wie het wil zien, belichaam ik evenwicht – tussen zichtbaar en onzichtbaar, stilte en kracht.
wat mij bedreigt
Ik leef traag en kan niet snel vluchten. Mijn lijf is afgestemd op de zon, op stilte, op trillingen in de grond. Ik voel voertuigen aankomen voordat ze zichtbaar zijn en daar schrik ik erg van. Mijn zonplekken worden vertrapt. Als mijn jongen worden geboren, lopen zij gevaar. Zij hebben het al moeilijk genoeg om te overleven het eerste jaar. Mijn dekking verdwijnt. En als die verdwijnt, verdwijn ik ook.
wat vergeten is
Ik word vaak niet genoemd. Niet beschermd, behalve door de wet. Niet opgemerkt. Omdat ik niet knuffelbaar ben. Omdat ik stil verdwijn.
Ik ben geen uitzondering. Ik ben deel van een netwerk. En wie mij vergeet, snijdt in dat netwerk zonder het te merken. Mijn afwezigheid in de Passende Beoordeling maakt dit plan juridisch kwetsbaar, zoals onderbouwd in het Holohan-arrest van het Hof van Justitie van de EU (C-461/17).
wat ik vraag
- Dat mijn zonplekken en dekking worden uitgesloten van militaire graaf- en rijactiviteiten;
- Dat monitoring van mijn aanwezigheid wordt verplicht gesteld in zones met geplande inzet van voertuigen;
- Dat cumulatieve effecten op mijn leefgebied worden meegewogen in de Passende Beoordeling;
Dat mijn afwezigheid in het MER wordt hersteld via een aanvullende beoordeling en herstelplan.
mijn stem
Ik heb geen roep. Ik waarschuw met stilte. Met terugtrekking. Met verdwijnen. Als ik spreek, is het om te zeggen: ik ben hier, maar ik heb ruimte nodig. Niet veel. Maar wel echt. Als jullie mij beschermen, blijft meer dan een soort. Dan blijft samenhang leven.
juridisch kader
Ik ben strikt beschermd onder Bijlage IV van de Habitatrichtlijn (92/43/EEG). Artikel 12 verplicht tot bescherming van mijn voortplantingsplaatsen en rustplaatsen, óók buiten Natura 2000. Volgens het Holohan-arrest (HvJ EU, C-461/17) mogen soorten en hun functionele leefgebieden niet buiten een Passende Beoordeling worden gehouden. De HRA-richtsnoeren (2025) bevestigen dat ecologische onzekerheden vóór vergunningverlening volledig moeten zijn weggenomen. De uitspraak Greenpeace v. Staat (Rb. Den Haag, 22 januari 2025) bevestigt dat plannen met risico voor beschermde habitats alleen mogen doorgaan na een volledig onderbouwde Passende Beoordeling op basis van de best beschikbare wetenschap. Op grond van artikel 191 VWEU en artikel 37 van het EU-Handvest gelden het voorzorgsbeginsel en de plicht tot integratie van milieubescherming in alle beleidsterreinen – dus ook in ruimtelijke plannen van Defensie.
bronnen
- Habitatrichtlijn 92/43/EEG, Bijlage IV
- PlanMER Ontwerp-NPRD 2025
- C-461/17 (Holohan, HvJ EU)
- HRA-richtsnoeren Europese Commissie, april 2025
- Rechtbank Den Haag, Greenpeace v. Staat der Nederlanden, 22 januari 2025
- PAS Gebiedsanalyse Veluwe (2017)
