Militaire terreinen géén toevluchtsoord bij intensivering gebruik

Een reactie op het artikel van Nature Today: ‘Militaire oefenterreinen als toevluchtsoord voor natuur’ (5 augustus 2025)

Hoeders van de Veluwe is geschrokken van het ongenuanceerde bericht op Nature Today van 5 augustus met als titel: Militaire oefenterreinen als toevluchtsoord voor natuur’. Het is op zich geen foute constatering, maar de ecologen gaan volledig voorbij aan de grootschalige plannen van Defensie om haar activiteiten sterk uit te breiden en te intensiveren. Wat zal dit betekenen voor de vele belangrijke natuurlijke waarden op het militaire terrein (MLT) Deelen? Hoeders van de Veluwe maakt zich ernstig zorgen. Het schokt ons dat de auteurs hier volledig aan voorbij gaan en slechts een “mooi weer verhaal” de wereld in sturen dat erop gericht lijkt de publieke opinie te beïnvloeden door een eenzijdig positief beeld te geven. Het zet mensen op het verkeerde been: militaire oefenterreinen zijn toch goed voor de natuur? Het zou de auteurs sieren als ze niet alleen op een mooi succesje ingaan maar gaan onderzoeken wat de plannen voor kwetsbare natuur gaat betekenen.

Onze inzet is dat Defensie, ook al moet ze uit landbelang uitbreiden, meer rekening gaat houden met de natuur. We krijgen steun van organisaties als Natuur en Milieu Gelderland, IVN Oost Veluwezoom en Arnhem, Advocaat van de Aarde en Stichting Rechten van de Natuur. Hoeders van de Veluwe spreekt namens de flora en fauna op de Veluwe om de natuur zelf een stem te geven.

De stem van ecosysteem De Veluwe

Wij, planten en dieren leven op de stille delen van de Veluwe. In zandige heidevelden, langs vochtige bosranden, in zonnige open plekken waar vlinders dansen, vogels zingen, hagedissen zonnen en kikkers zich verstoppen in poelen. Velen van ons zijn klein. Sommige van ons leven onder de grond, anderen hoog in bomen, maar allemaal zijn we verbonden met elkaar – en met deze plek.

In het artikel dat onlangs verscheen op Nature Today worden wij genoemd als bewijs van hoe goed het gaat met de natuur op militaire oefenterreinen. En ja, het is waar: waar de mens zich soms terugtrekt, veert de natuur op. Ook wij vonden jarenlang ruimte op MLT Deelen. Niet dankzij militair gebruik, maar ondanks. Omdat het gebied relatief gesloten was. Omdat hier nog rust bestond.

Maar nu worden we opnieuw bedreigd. Niet door roofdieren, droogte of natuurlijke concurrentie – maar door de plannen van Defensie.

Wat ons bedreigt

Defensie wil haar activiteiten op MLT Deelen fors uitbreiden. Er komen meer helikoptervluchten, ook ’s nachts. Er moet een ‘dirt strip’ komen: een onverharde landingsbaan van zand, met grondverzet, vegetatieverwijdering en een permanent militair karakter.

Sommige van ons zijn al verdreven. Er is hier in het verleden opzettelijk vegetatie verwijderd om grote groepen vogels te weren – omdat we een gevaar zouden vormen voor vliegbewegingen. De rust die ooit onze redding was, keert zich nu tegen ons.

Wie wij zijn en wat wij nodig hebben

Wij zijn zandhagedis, levendbarende hagedis, heikikker, nachtzwaluw, boomleeuwerik, roodborsttapuit, geelgors. Wij zijn wilde bijen, vlinders, sprinkhanen en kevers. We zijn ook mossen, heidesoorten en bodemschimmels.
Wij zijn stil. We verplaatsen ons traag. We hebben geen stem in beleidsstukken, geen handtekening onder een planMER. Maar we zijn er – en onze aanwezigheid zegt inderdaad iets over de kwaliteit van deze plek.
Wat wij nodig hebben? Geen lawaai. Geen trillingen. Geen nachtelijke verstoring. Geen machines die onze nesten vertrappen, geen vergiftigde sporen in het zand, geen voortdurende stress die ons gedrag verandert.
Wij hebben behoefte aan iets wat steeds schaarser wordt: tijd, stilte en ruimte.

Wat vergeten wordt

In het artikel wordt ons bestaan geprezen, maar wat niet wordt genoemd, is dat de omstandigheden waaronder wij kunnen leven nu structureel veranderen. Het beeld van de militaire terreinen als toevluchtsoord is misleidend als tegelijkertijd het gebruik ervan wordt opgeschaald en versneld.

De geplande dirt strip maakt permanent gebruik mogelijk van een kwetsbaar gebied dat tot nu toe relatief onaangetast bleef. Het geluid van helikopters snijdt door broedgebieden. Grondverzet verstoort zandstructuren waarin wij broeden, zonnen en nestelen. Er is geen tijd meer om te herstellen tussen de oefeningen door.
Defensie wijst graag op de soorten die hier leven, maar vergeet dat ons bestaan voorwaardelijk is. Als de omstandigheden veranderen, verdwijnen wij. En dan rest alleen nog de herinnering aan biodiversiteit die er ooit was.